Yunus Türkölmez

PTT`nin özelleştirilmesine karşı, çalışanlarının örgütlü olduğu 4 memur sendikası bir süredir ortak bir kamuoyu yaratarak çeşitli etkinlik ve eylemlilikler organize ediyorlar. Bu amaçla seslerini daha güçlü duyurmak adına “PTT AŞ OLMASIN” adıyla bir facebook grubu da kurdular.

İlk ciddi sınavlarını ise 27 Mart 2013 tarihinde Çarşamba günü tüm Türkiye’de iş bırakarak, yani Greve çıkarak verecekler. İşlerine ve işyerlerine sahip çıkarak, ülkemiz için kritik öneme sahip PTT’nin özelleştirilmesine de önemli bir tepki koyuyorlar.

Geçmişte özelleştirilen Posta Teşkilatı uygulamasının ve faliyetlerine izin verilen yabancı Postaların ülkemize ne kadar zarar verdiklerini de yazmış birisi olarak bu onurlu duruşlarında ve mücadelelerinde başarılar diliyorum. Ancak bu kurumda örgütlü ve TİS yetkisi olan işçi sendikasından sanki hiç ses seda yok. Protokolde yoklar. Bu gelişmelere karşı tavırsız mı kalıyorlar, yoksa destek mi oluyorlar dışarıdan bakınca bunu görmek pek mümkün olmuyor.

Ülkemiz işçi sınıfı mücadele tarihinde ilk greve ve ilk memur direnişine imzasını atmış ve her ikisinden de başarıyla çıkmış onurlu bir geçmişe sahip PTT çalışanlarının bu mücadelesine biraz da olsun katkı sunmak amacıyla bizde bu yazıyla destek olmak istedik.

PTT ÇALIŞANLARININ MÜCADELE TARİHİNDEN 1.

17-23 Şubat 1872. Beyoğlu Telgraf İşçilerinin Grevi.                                                            

PTT’nin kurumsal tarihinde, çalışanların bilinen ilk eylemi olan bu grev ülkemizde işçi sınıfının mücadele tarihinde <grev> tartışmalarına neden olmuştur. Bu konuda araştırmacı ve yazarlar farklı görüşleri savunmaktadırlar.

Örneğin bu konuda geniş araştırmalar yapan Lütfi Erişçi, ‘Türkiye’de İşçi Sınıfının Tarihi’ adlı çalışmasında ilk grevleri sayarken bu eylemden hiç bahsetmeyerek 1872 yılına ait sadece iki grevden bahsetmektedir. Ocak ayına ait Tersane İşçilerinin Grevi ve aynı yılın Temmuz ayına ait Beykoz Kundura Dikimevi işçilerinin ücretlerini alamadıkları nedeniyle yaptıkları eylemler. Kuthan Fişek ise, ‘Türkiye’de Devlet İşçi İlişkileri Açısından Devlete Karşı Grevlerin Tahlili’ isimli incelemesinde yine sadece bu iki grevden bahseder.

Bu konu hala araştırmaya muhtaç bir alan olmakla beraber, araştırmacı ve yazar Oya Sencer bize göre de tartışmaya en fazla açıklık getiren ve son noktayı koyan kişi olmuştur. Oya Sencer’e göre <bilinen ilk grev kesin olarak Beyoğlu Telgraf İşçilerinin Grevidir>. 1969 yılında yayınlanan ‘Türkiye’de İşçi Sınıfının Doğuşu ve Yapısı’ adlı eserinde (Habora Kitabevi Yayınları,No.55. İstanbul. 1969) bu yanlışlığı şöyle izah etmektedir.

Dönemin gazetelerinde görülen ilk grev haberleri 1872 yılına aittir. 17 Şubat ve 23 Şubat tarihli <La Turguie> gazetesi, Beyoğlu Telgraf İşçilerinin grevi nedeniyle Borsa’da, Borsa oyunları ile uğraşan ve zamanında haber alıp verebilmek için telgrafa güvenen kimseler arasında huzursuzluk uyandırdığı bildirilmektedir. Bir devlet şirketi olan Telgraf İşçilerinin Grevi ücret nedeniyledir.

İlk Grev olayı 1872 Tersane İşçileri Grevi değildir. Çünkü 1872 de olmuş gibi gösterilen (bu) işçi hareketi gerçekte 1873 Ocak ayına rastlamaktadır. Yanlışlığa 1289 Hicri Tarihinin, Miladi Tarihe çevrilmesindeki hatanın sebep olduğu sanılmaktadır. Aynı tarihlerde Türkçe <Hadika> gazetesi yayınlanmaktadır. Bu grevin ilk grev olduğu yolundaki bilgilerin kaynağı da genellikle Lütfi Erişçi’nin yaptığı çalışmadır.

Bu tartışmaya en son noktayı ise “Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi” koymuştur. Bu grevin iş bırakmaya ait bilinen ilk veri olduğunu ve grev sebebiyle “yabancı ve Levanten tüccarlar ile bankerler arasında huzursuzluğa ve tepkiye yol açtığını” yazmaktadır.(Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi. C.2.S.30) Zaten Beyoğlu Telgrafhanesi de; yabancı elçiliklerin, Avrupa ile hızlı ve sürekli haberleşme ihtiyacı içerisinde olan tüccar ve bankerlerin bu bölgede toplanmış olmaları nedeni ile 1870 yılında kurulmuştu.

-1908 Eylül. Selanik Devlet Telgraf Memurlarının Grevi.                                                        

PTT çalışanlarının mücadele tarihinde bir diğer ilk’te bilinen ilk memur eylemidir. Ortada mevcut herhangi bir dernek ya da sendika şeklinde bir örgütlenme olmamasına rağmen birlikte hareket edilerek direnişe geçilen ve başarıyla sonuçlanan bu grevdir.  Ancak greve kaç kişinin katıldığı ve ne kadar sürdüğü konusunda kesin bir bilgi yoktur. “1908 yılının Eylül ayı başlarında Makedonya Islahat Genel Müfettişi Hilmi Paşa’nın Selanik Telgraf İdaresi memurlarından birine işten el çektirmesi üzerine diğer memurlar dayanışma grevine gitmişler ve Telgraf İdaresi işten çıkarılan memuru geri almak zorunda kalmıştı. Memurlar bununla da yetinmeyip olaylara sebep olan İdarehane Müdürü Ethem Efendinin de görevden alınmasını şart koşarak aksi takdirde greve devam edeceklerini bildirmişlerdir.” Bu greve ilişkin tek kaynak Hakkı Onur’un bir makalesidir. (Hakkı Onur, 1908 İşçi Hareketi ve Jön Türkler. Yurt ve Dünya, Mart 1977. TİP. 2 aylık inceleme ve tartışma dizisi. S.285.)                                    

‘PTT Çalışanlarının Mücadele Tarihinden’ başlıklı bu yazımız devam edecek olup, ayrıca dünyada da bilinen en eski memur dernek ve sendikalarını kuranlarında PTT çalışanlarının olduğunu belirterek (ayrı bir yazı konusu olarak işlenecektir)  yazımızı burada noktalayalım.

Dostlukla.

Haberin aslını okumak için TIKLAYINIZ.