Avantajım şirketi yıllardır tanımam

* Türkiye’de nasıl bir pazarla ve ÅŸirketle karşılaÅŸtınız?

Rami Aslan: Türkiye’ye ilk kez 1990’ların başında tatil için geldim. 2004 yılından sonra sık sık gelip gitmeye baÅŸladım. Türk Telekom’un özelleÅŸtirilmesi sırasında aktif çalıştım. Onun öncesinde de Telsim’in satılması zamanında Türkiye’ye geldim. Dolayısıyla Türk Telekom’daki bu görevime gelmeden önce Türkiye’deki birçok ÅŸehire gelmiÅŸtim. Ä°lk geldiÄŸimden bu yana geçen 15 yılda Türkiye’nin büyük ilerleme kaydettiÄŸini söylemek zorundayım. GeliÅŸmekte olan ülkeler arasından baÅŸarıyla sıyrıldığını düÅŸünüyorum. G20 ülkesinden biri olup önemli baÅŸarılara imza attı. Altyapı yatırımlarında büyük aÅŸama kaydetti. Sadece telekomünikasyon deÄŸil, ulaÅŸtırma, havayolu gibi alanlarda Avrupa ülkelerinden çok fazla rastlanmayan yatırımlar yapıldı ve büyüme yakalandı. Türk Telekom CEO’su olmadan önce yönetim kurulunda 4 yıl çalışma ÅŸansı yakaladım. Sadece yönetim kurulu üyesi deÄŸil, denetim kurulu üyesi olarak da görev yaptım. Bu da görev sırasında bana ÅŸirketin güçlü yanlarını veya genel durumu hakkında bilgiler verdi. CEO olduÄŸumda hızlı adaptasyon ÅŸansı elde ettim. Åžirkette nelere ihtiyacın olduÄŸunu daha kolay tespit etmeme olanak saÄŸladı.

* Yapılanma süreci devam edecek mi? Hedef tam olarak neydi  ve ÅŸu anda hangi noktada yer alıyorsunuz?

Rami Aslan: Sektörün dinamiklerine baktık. Uzun zamandan beri sektör lideriyiz. MüÅŸterilerin ihtiyaçlarının nele olabileceÄŸini tespit ettik. Ä°nsanlar iletiÅŸime çok meraklı ve teknolojiye çok düÅŸkün. Dolayısıyla ÅŸimdiki ihtiyaçlarını karşılamakla yetiÅŸemezdik. Gelecekteki ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yapılanmaya gitmemiz gerekiyordu. Buna baktık ve müÅŸteriyi strateji ve odağımıza koyduk. Åžirketin deÄŸil, Türkiye’nin genel durumuna baktık. Teknolojinin geliÅŸmesi sadece telekom deÄŸil, telekom sektörüyle baÄŸlantılı tüm sektörleri etkiliyor. Entegrasyon 2014’te baÅŸladı ve ana çatısı 3 farklı aÅŸamada oluÅŸuyor. Birinci aÅŸamada mayısta destek fonksiyonlarını birleÅŸtirdik. Pazara girme stratejimizi destekleyen tüm fonksiyonlar merkezi olarak çalışıyor. Ä°nsan kaynakları, satın alma, finans ve destek hizmetleri bu kapsamda deÄŸerlendirildi. Avea, TTNET ve Türk Telekom’da ilgili departmanlar birleÅŸtirildi ve sinerji yaratma ÅŸansı yakaladık. Birinci aÅŸamada entegrasyonun bize faydalarını görmeye baÅŸladık. DiÄŸer aÅŸamalarında önemli bir yerde olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Eylülde ikinci aÅŸamayı tamamladık. Entegrasyon çok kısa zamanda olmuyor. Ä°kinci aÅŸamada müÅŸteriye dokunduÄŸumuz konularda deÄŸiÅŸiklikler yaptık. Bireysel, kurumsal ve toptan birimleri de kurmuÅŸ olduk. Erkan Akdemir bireysel iÅŸ birimi CEO’su, Mehmet Ali Akarca kurumsal iÅŸ birimi CEO’su ve toptan iÅŸ biriminin başında da kıdemli bir arkadaşımız var.

Almanya’nın 10 katı hızlı fiberimiz var

* Entegrasyondan sonra mobile mi yoksa sabite mi ağırlık verilecek?

Rami Aslan: Ä°stikrarlı bir ÅŸekilde yolumuza devam ediyoruz. Yolumuzu deÄŸiÅŸtirmiyoruz. Mobil büyüyor, sabit olmadan mobilin zayıf olacağını düÅŸünüyoruz. Zayıf olmaktan neyi kastediyorum? Åžu anda 3G kullanıyoruz. Ancak Türk Telekom altyapısı olmasaydı 3G hizmetlerini Türkiye’de kullanmak gibi bir imkan olmayacaktı. Dolayısıyla mobilin sabit ile var olacağını düÅŸünüyoruz. Biz yıllar önce yönetim kurulunda aldığımız stratejik bir kararla bunu yapıyoruz aslında. Aldığımız karar fiber altyapıya yatırım yapmak. 81 ilde fiber yatırımı yapıyoruz. Sadece ÅŸu anki teknoloji deÄŸil, bundan sonraki teknolojilerin çalışmasını saÄŸlıyoruz.

Biz bu altyapı sayesinde yeni teknolojilere hazır durumdayız. Yeni nesil teknolojiler oyunu deÄŸiÅŸtirecek. Altyapımız sayesinde 40 milyon müÅŸterimize en iyi hizmeti vereceÄŸiz. Teknoloji ne olursa olsun 3G, 4G, 5G, 6G veya 7G… Fiber altyapımızın kapasitesi çok yüksek. Bundan sonraki teknolojilere hazır olduÄŸumuzu söyleyebilirim.

Biz bu verdiÄŸimiz stratejik kararla altyapı yatırımlarımıza devam ettik. Son 6 yılda 20 milyar lira yatırım yaptık. Türkiye’de açık ara yapılmış en büyük yatırım. Yüksek hızlı fiber ile Avrupa’nın çok ötesindeyiz. Almanya’nın 10 katı, Fransa’nın 6 katı, Ä°spanya’nın 3 katı daha hızlı hizmet vermek istiyoruz.

Mehmet Ali Akarca: Åžu an Türkiye’deki data kullanımı ADSL ve fiberde 50 GB’ı geçmiÅŸ durumda. Mobildeki kullanımda 1.2 GB. Dolayısıyla mobilde tükettiÄŸimizin 40 katı sabitte kullanıyoruz. BaÅŸka bir açıdan baktığımızda bugün akıllı bir kent yapılacağı zamanda sadece mobil teknolojilerle bunu yapabilmek mümkün deÄŸil. Sizin hem mobil kullanmanız lazım, bu verileri de veri merkezlerinde barındırmanız lazım, bulut hizmeti vermeniz lazım. Sadece mobille bir alana yatırım yaparak ülkenin tüm ihtiyaçlarını karşılamak mümkün deÄŸil. Dünyanın hiçbir yerinde bu zaten olmadı. Biz her zaman mobilin çok önemli bir parametre olacağını düÅŸünüyoruz. Mobilin gelirler içindeki payı yüzde 35’lere çıktı. Artarak devam edecek. Sadece mobil ile baÅŸarılı olmak baÅŸarılı olmak ve tüm ihtiyaçları karşılamak mümkün deÄŸil. Bir ülkenin dijitalleÅŸmesi ve ev kullanımı için her ikisine de ihtiyaç var. Evlerde internet üzerinden televizyon izlemek için sadece mobil kullanımı çok uygulanabilir deÄŸil. Hem televizyon izleyeceÄŸim hem de internete gireceÄŸim dediÄŸimiz ÅŸebekelere çok fazla yükleniliyor. Havadan Wi-Fi teknolojisi de çok deÄŸiÅŸecek. Her geçen gün Wi-Fi hızı artıyor. Bundan 4 yıl önce Wimax teknolojisi konuÅŸuyorduk. Önemli olan müÅŸterisine yönelik son teknolojileri uygulamaya alıp sunmaya baÅŸlaması. Dolayısıyla her zaman en son teknolojiye hazırlıklı olmak zorundayız.

Erkan Akdemir: Türk Telekom’un o kadar yegane bir yapısı var ki altyapıda olsun, üst yapıda olsun. Mobilde, sabitte konumlandırması aslında yön nereye doÄŸru giderse gitsin. Åžu anda en popüler mobil olarak görülüyor. Her yeni bir jenerasyon, sabite olan bağımlılığı arttırıyor. Sabit tarafta bugünkü gibi fiber altyapısı yaygın olmasaydı bugün 3G’den daha fazla konuÅŸamayacaktık. 4G’ye hazırız, 5G’ye hazırız dediÄŸimizde bu altyapının çok büyük faydası var. Bu yüzden sabit ile mobil zaman zaman rakip gibi görülüyor aslında birbirini bütünlüyor. Mobil kullanımı hızla artıyor, ancak diÄŸer taraftan da sabitin kullanımı da artıyor. Åžu anda 50 GB ortalama kullanımdan bahsediyoruz. Tüketici çok daha fazla talepkâr.

Mehmet Ali Akarca: Telekom sunumlarında sabit öldü, mobil yükseliyor deniliyordu. Ancak özellikle birkaç yıldan beri de mobil ÅŸirketler sabit ÅŸirketleri alıyor veya o tarafa yatırım yapılıyor.

Fiberde rakiplerin serzenişi yanlış

* Rakiplerin fiber konusunda serzeniÅŸleri var. Belediyelerin çıkardığı zorluklardan Türk Telekom’un daha avantajlı olduÄŸu söyleniyor. Türk Telekom’un fiber altyapısını yeteri kadar kullanılmadıkları iddia ediliyor. Ne düÅŸünüyorsunuz?

Rami Aslan: Fiber konusundaki rakip ÅŸirketlerin serzeniÅŸleri doÄŸru deÄŸil. Fiberde lideriz. Ancak bu fibere daha önceden yatırım yapmaya baÅŸladığımızdan kaynaklanıyor. Fibere ilk yatırım yapan ÅŸirketiz. Bilinçli bir ÅŸekilde 81 ilde yatırım yaptık ve bu ÅŸehirler arasında hiçbir ayrım yapmadık. Yatırım yaptığımız dönemi deÄŸil, daha sonraki yılları göz önünde bulundurarak yatırımlarımızı devam ettik. Böyle bir yatırım bir gecede yapılmıyor. Uzun bir planlama gerekiyor. Bunun için de vizyon sahibi olunması gerekiyor.

Son 10 yılda Türkiye’de yapılan telekom yatırımlarının yarısından fazlası Türk Telekom tarafından yapıldı. Åžu anda 250 bin kilometre fiberin 200 bin kilometresi Türk Telekom tarafından yapıldı. Bunun sebebi de startejik kararla bu yatırımlara ilk baÅŸlamamız.

250 bin kilometre fiberin 50 bininin diÄŸer operatörler tarafından yapılması, aslında diÄŸer operatörlerin fiber yapabildiÄŸini gösteriyor. Rakiplerin stratejiyle alakası var. Biz 81 ilde bütün nüfusun faydalanabileceÄŸi ve az nüfus diye bir ayrım gözetmeden yatırım yaptık. Ancak rakiplerin stratejisi seçtikleri ÅŸehirlerle ilerleme yönünde oldu.

Mehmet Ali Akarca: BTK’nın belirlediÄŸi kurallar var. Fiberde perakende seviyede fiili olarak diÄŸer operatörler pazarlamasını yapabiliyor. Maslak ekseni operatörlerin sevdiÄŸi bir bölge. Maslak civarında 10 farklı operatörüm yatırımı var. Kârlı yerlerde herkesin yatırımı var. Ancak karlı yerlerde sıkıntı var. Bizim haricimizdeki operatörler 2 bin kilometre yeni fiber döÅŸemiÅŸ. 2 bin kilometre az bir kilometre. Bunlar yapılabilmiÅŸ. Bir zamanlar sıfır kilometre fiber çekildiÄŸi söyleniyordu. 50 bin kilometre zaten çekilmiÅŸ olan. Bizim zaten yükümlülüÄŸümüz var. DöÅŸediÄŸimiz pimaÅŸ boruların içinden fiber hat geçiyor. Bu boruların için yer varsa BTK’nın belirlediÄŸi ücretlerle vermek zorundayız. Aynı ÅŸekilde diÄŸer operatörler de vermek zorunda. Buraya ben hat çektim, ben yaptım diyemez. Biz herhangi bir zorluk çıkarmıyoruz. Buradaki tüm süreçler denetime tabii. Devreye almama veya vermeme ÅŸansımız yok. Bunu da en küçük aksaklıkta ÅŸikayet ediyorlar. Farklı bir amaç için bu konu gündeme geliyor. Åžu anda Türkiye’de Avrupa’dan daha fazla fiber var. Fiber altyapı ÅŸu anda altın deÄŸerinde. Türkiye’de fiber altyapı ÅŸu anda yetersiz deÄŸil, aksine bundan sonraki 2-3 nesile yetecek kadar kapasiteye sahip durumda. Türk ekonomisine destek olacak nitelikte.

Frekans ihalesi haksızlığı giderecek

Soru 9: Yeni nesil teknoji için yapılacak ihale çok tartışıldı. Åžimdi yeni bir süreç var. Sizce zamanlaması doÄŸru mu?

Rami Aslan: Adına ne dersek diyelim, önemli olan gelecek nesil teknolojinin Türk ekonomisine yapacağı katkı çok önemli. Bugün için altyapı yatırımlarımızı yaptık. Yeni bir sayfa açılıyor ve yeni bir oyun baÅŸlıyor. Bugünleri görerek sadece sabit veya mobil deÄŸil, müÅŸterilerimizin tüm ihtiyaçlarını saÄŸlayabilecek bir yapıya entegrasyonla kavuÅŸtuk. Türk Telekom grubu her zaman ilkleri gerçekleÅŸtiren bir ÅŸirket oluyor. 4G’de bu böyle olacak. Aynı ÅŸekilde 5G’nin Ar-Ge’sine de ilk baÅŸlayan ÅŸirketiz. Bunun haricinde teknoloji ÅŸirketlerimizde var. Teknoloji geliÅŸtiren Argela, eÄŸitim içeriklerini saÄŸlayan Cebit, sistem entegretörü Innova ve çaÄŸrı ÅŸirketimiz Assist var.

Erkan Akdemir: Frekans ihalesi ciddi bir dönüÅŸüm ve devrimsel bir adım olarak görebiliriz. Çünkü ÅŸu an kullanılan frekansların çok çok ötesinde bir spektrum operatörlere verilecek. Tabii ki bi bir yarışma sürecinde olacak. Bahse söz konusu olan ilerideki bu mobil ihtiyaçları karşılayabilecek bir kapasite sunuyor. Fiberdeki altyapı neyse yeni frekans ihalesi ile aynı durum devreye alınacak. Önceki frekans ihalesinde elde kalanları almıştık. Yeni frekans ihalesi ile tüm operatörler eÅŸit bir ÅŸekilde yarışabilmesi için zemini düzelten bir yapıyı da oluÅŸturacak. Teknolojinin nötr olduÄŸunu dikkate alırsak operatörler tecrübelerine göre müÅŸteri ihtiyaçlarına göre hangi frekansı alacağına karar verecekler. Aslında mobil alanda yeni bir kapı açıyor. Yeni bir oyun baÅŸlıyor. Çok heyecanlıyız.

* Yani kartlar yeniden mi karılıyor?

Aynen.

* Yeni bir erteleme olursa iletiÅŸimde aksaklık yaÅŸanacağını düÅŸünüyor musunuz?

Kısa vadede böyle birÅŸey olacağını düÅŸünmüyorum. Bizim frekans anlamında baktığımız bu kadar büyümeyi destekleyecek ÅŸekilde düzenleyici kurumun dağıtıma ihtiyacı var.

* Åžartnameden memnun musunuz?

Åžu andaki tasarım geçmiÅŸten gelen haksızlığı giderecek bir yapısı var.

* Yerlilik oranı hakkında ne düÅŸünüyorsunuz?

Erkan Akdemir: Yeni ihale ÅŸartnamesinde yerlilik oranlarının altı biraz daha fazla çizildi. Biz sadece operatör deÄŸil, tedarikçi tarafında da uygulanması gerekiyor. Tedarikçilerle yakın çalışarak bu kapasitenin yaratılması ve arttılmasın için de desteÄŸimizi vereceÄŸiz. Bundan sonraki jenerasyonda operatörlerin aslında herhangi bir izin almadan teknoloji arasında geçiÅŸ yapılacak.

*  Türk Telekom hisse yapısı nasıl oldu?

Rami Aslan: Avea, TTNET ve diÄŸer ÅŸirketlerimizin hepsi Türk Telekom çatısı altında. Avea hisselerinin tamamının alınması bir dönüÅŸüm stratejisi olarak planlanmıştı. Ä°ÅŸ yapış biçimlerimiz için de çok önemliydi. Hazine MüsteÅŸarlığı ve Oger’den temsilciler yönetim kurulumuzda yer alıyor. Tüm stratejiler yönetim kurulu üyelerine danışılıp kararlar alınıyor. Türk Telekom, 17 farklı ülkede Turk Telekom International ile Türkiye’yi temsil ediyor. 2005 yılında Türk Telekom sadece sabit operatördü. Avea’nın ise yüzde 40’ına sahipti. 2015 yılına baktığımızda 8.5 milyon müÅŸteriye hizmet veren TTNET ÅŸirketimiz var mesela.