T24 Ä°nternet Gazetesinde Sayın Füsun Nebil'in, DerneÄŸimizin daha önce yayınladığı BAKANA SORULAMAYAN SORULAR baÅŸlıklı yazımıza da atıfta bulunduÄŸu bir yazısı yayınlandı.Önemli gördüÄŸümüz bu yazıyı bilginize sunuyoruz;

Türk Telekom Konusunda Bakan Yanıltıldı mı?

2 hafta önce Türk Telekom’da 1 yıldan uzun süren sorunları özetleyen bir yazı yayınladık[1]. Bu yazıya ilk cevap Türk Telekom’dan [2], ikinci cevap UlaÅŸtırma, Denizcilik ve HaberleÅŸme Bakanı Ahmet Arslan’dan geçtiÄŸimiz cumartesi günü NTV’ye yaptığı açıklama sırasında geldi [3]. 

Türk Telekom açıklamasını yayınladığımız haber içinde, bu açıklamaya cevap vermeyeceÄŸimizi yazmıştık[2]. Bunun nedeni, karşılıklı bir tartışma içinde olmamaktı. 

Yazının amacı Türk Telekom’u üzmek deÄŸildi ama imtiyazını elinde tuttuÄŸu ülkemizin kıymetli altyapısının son durumunu anlatmaya çalışıyorduk. Altyapı konusundaki endiÅŸelerimizi daha önce de çok defa anlattık. Dolayısıyla o yazıda, mevcut kurallar içinde altyapıda büyük sorun olduÄŸunu ve Türk Telekom’un bu durumda neden yatırım yapamadığını tartışıyorduk.

Çünkü, altyapı sorunu yıllardır (en azından 2010’dan bu yana [4]) çözülemeden duruyor. Türk Telekom adeta bir Külkedisi, yani kendisini düÅŸünmeksizin, gelene hizmet ediyor, gidene hizmet ediyor, ama kullanıcılarının elleri hala böÄŸürlerinde fiber bekliyorlar, Türk Telekom ise hala küller içinde ve maalesef bundan kurtulamıyor. Åžirketin kaderini elinde tutanların durumu deÄŸiÅŸtirmeye yönelik bir niyeti var mı? Bilemiyoruz. En azından yıllardan beri bu yönde motivasyon göremiyoruz. Ülkemizin en kıymetli firmalarından biri olduÄŸunu; ÅŸirkette görülecek bir zaafiyetin sadece hissedarlarını ve bugün yaÅŸayan bizleri deÄŸil, gelecek nesilleri de ÅŸekillendireceÄŸini; ama daha da önemlisi yaÅŸanan sorunların hepimizin haberleÅŸme ihtiyacını kötü yönde etkilediÄŸini gördüÄŸümüz için Türk Telekom’un içinde bulunduÄŸu sorunun acilen çözülmesi lazım geldiÄŸini düÅŸünüyoruz. Bunu tüm sektör böyle düÅŸünüyor.

Oysa, firmanın halen yüzde 15’inin ve altın hissesinin Hazine’nin elinde olmasının yanı sıra, yarattığı büyük borç tablosu ile hepimizin cebinden çıkması muhtemel paraların sebebi olacak gibi duruyor. Bakan Arslan’ın konuÅŸmasını —o anda uçakta olduÄŸum için TV’dan dinleyemedim ama— bir yerlerde okudum [5]. Åžöyle ki;

UlaÅŸtırma, Denizcilik ve HaberleÅŸme Bakanı Ahmet Arslan, "Türk Telekom'un verdiÄŸi herhangi bir taahhüt, herhangi bir teminat veya altına imza attığı herhangi bir borç söz konusu deÄŸil" dedi.

Çok üzücü. Sayın bakan ya yanıltıldı, ya da bizi yanıltıyor. Umarım ilkidir. Sonuç olarak hem bakan hem de bizler yanlış bilgiler edinmiÅŸ oluyoruz. Çünkü 28 mayıs 2013 tarihli KAP sayfasında açık açık, ÅŸöyle yazıyor [6].

"Daha önceki kredi anlaÅŸmalarında olduÄŸu gibi kredinin teminatı olarak ÅŸirketinizin hisseleri rehin verilmiÅŸtir. Hisselere ait tüm haklar Ojer Telekomünikasyon A.Åž.'de kalacaktır.”

Bu sözlere bakıldığında, Sayın Bakan’ın sözlerini daha önce de gördüÄŸümüz bir “kelime oyunu” olarak deÄŸerlendiriyoruz. Åžöyle ki;

   2.    Türk Telekom’un kendisi "herhangi bir teminat, garanti ya da imza vermemiÅŸ" deniliyor ki; doÄŸrudur. Ama eksiktir.

   3.    Çünkü onun yerine krediyi kullanan ve Türk Telekom'un % 55’ini satın almış olan, OTAÅž Türk Telekom hisselerini rehin olarak vermiÅŸ (üstelik ifadesinden ilk kez de olmadığı anlaşılıyor).

Burada baÅŸka ince noktalar da var.

   4.    OTAÅž bu kredi ile temettü ödeyeceÄŸini söylemiÅŸ yani “borç ile temettü ödenmiÅŸ” [6].

   5.    OTAÅž bu kredi ile 2007’de aldığı ve Türk Telekom’un geri kalan ödemesini tamamladığı borcunu ödeyeceÄŸini söylemiÅŸ. Yani borç 2007’den beri ödenmemiÅŸ durumda [7].

   6.    2013’de alınan bu 4,75 milyar dolarlık borcun 3 taksidi yani eylül 2016, ÅŸubat 2017, eylül 2017 taksitleri halen ödenmemiÅŸ durumda.

   7.    Sermayesi 2,6 milyar TL olan bir firmanın yapabileceÄŸi ödemenin sınırı (kredi ya da ÅŸirket satın alma olarak) nedir?

Peki OTAÅž’ın borcu Türk Telekom’u etkilemez diyebilir miyiz?

OTAÅž, Türk Telekom özelleÅŸtirme sonuçları açıklandıktan sonra, Oger Telecom isimli firmanın Türkiye’deki alt ÅŸirketi olarak ve 600 milyon TL sermaye ile kuruldu [8] (sonradan sermayesi arttırıldı). 

OTAÅž’ın ödeyemediÄŸi için 1 yıldır gündemde olan ve 2013 yılında aldığı 4,75 milyar $’lık kredinin açıklamasında yukarıda belirttiÄŸimiz üzere Türk Telekom hisselerini rehin verdiÄŸi açık açık belirtildi.

Buradaki en önemli soru ÅŸu; OTAÅž'ın, Türk Telekom bedelini, Türk Telekom hisselerini rehin vererek ödemesi normal midir? Ä°haleye girerken, bunun düÅŸünülmesi gerekmez miydi?

Çünkü, borcunu ödeyemez ise, bu hisseler bankalara geçecek ve oradan da ne olacak bilemiyoruz. Yani Türk altyapısının imtiyazının 2026 yılına kadar elinde tutan bu firmanın geleceÄŸi ve Türkiye’nin iletiÅŸim ÅŸebekesi borcun ödenmesi ile ilgili. 

Ya da tersten soralım; satın almayı yapacak olan şirketin sermayesinin yeterli olup, olmadığına bakılmış mıydı?

Türk Telekom hisseleri bankaların elinde rehin olunca elbette bu hisseler de paranın bir yerden diÄŸer yer akması gibi el deÄŸiÅŸtirmesi muhtemel. Ya da rehinci bankalardan birinin el deÄŸiÅŸtirmesi bile aslında Türk Telekom’un hissedarlık yapısının Türkiye’nin beklemediÄŸi hissedarların gelmesine sebep olabilir. 

Kaldı ki, açılımı Ojer Telekomünikasyon A.Åž. olan OTAÅž, Türkiye’de Türk Telekom dışında baÅŸka ne iÅŸ yapıyor ki, aldığı borcu, Türk Telekom’u ilgilendirmez diyelim. 

Ama eÄŸer Türk Telekom dışında iÅŸler yapıyorsa da, acaba baÅŸka iÅŸler için, Türk Telekom hisselerini teminat göstermesi olabilir mi? Normal midir?

Dolayısıyla Sayın Bakanın kelime oyunları yapması, problemi çözmüyor, sadece vatandaÅŸların ve sektörün kendisine karşı duyduÄŸu güveni sarsıyor. 

Saldım çayıra, mevlam kayıra mantığı ile sorun çözülür mü?

Bu arada en üzücü olan da ÅŸudur; telekom sektöründe bugüne kadar yarını düÅŸünmeyen, stratejisi farklı olan yaklaşımlarla geldiÄŸimiz nokta budur. Sayın Bakan, bugün kelime oyunlarını bırakıp, lütfen artık sektörün uzmanları ile masaya oturup, bu sorunun içinden nasıl çıkılacağını hep beraber tartışın, mesela milli altyapının ayrılması konusunda bir çözüm geliÅŸtirmenin yararı olabilir mi?

Çünkü evet Türk Telekom’un kurtarılması gerekir ama yanında, yıllardır küçülmeye doÄŸru giden sektörün de artık düÅŸünülmesi lazım. 

Yani geniÅŸ bantta fiber neden geride kaldı? Olması gerekenin 10’da biri düzeyindeyiz. Uydu, Kablo neden kullanılmıyor? 

Avrupa’nın ormanlarında bile 100 Mbps fiber artık normal bir hizmet olurken, Türkiye’nin bir çok ÅŸehrinde yeterli fiber altyapısının olmaması da sadece telekom sektörünü deÄŸil biliÅŸim sektörünü de yakından ilgilendiriyor ve Türkiye’nin büyümesinin önünde ciddi engel oluÅŸturuyor.

“Türkiye’de ofis kursunlar, vergi alalım” diye çalıştığınız, Google, Facebook, Netflix, Amazon, Twitter gibi dünya devleri, son 5 yılda Avrupa’da 100 milyar $’lık yatırımla veri merkezleri açtılar. Bu merkezlerin yarattığı istihdam bir yana, bilgi (knowhow) aktarımı söz konusu. 

Biz ise, son birkaç yıldır hukuki düzenlemelerde rastlanan belirsizlik ve hatta hukuk açısından tartışılan konular nedeniyle bu bilgi-istihdam ve vergi getirecek olan yatırımlardan pay alamıyoruz bile. 

Oysa dünyada hızla yaklaÅŸan siber saldırı-savaÅŸ diye bir gerçek var. Biz ise, bırakın yeni yatırımların saÄŸlayacağı bilgi birikimi (knowledge) transferini, küçülen sektör ile elimizdeki uzmanlarımızı kaybediyoruz.

Bir baÅŸka durum ise “digital uçurum”. Yapay zeka, IoT, Robotlar, Sürücüsüz araçlar, Navigasyon uyduları ve diÄŸer tüm bu geliÅŸmeler hep altyapıya baÄŸlı. 

Zaten telekom ve haberleÅŸme sektörü, sadece kendisini ilgilendiren bir sektör deÄŸil, bugün lojistikten, üretime, ulaşımdan, enerjiye, finansa kadar her yerde iletiÅŸim sektörünün hizmetlerine yani altyapısına ihtiyacımız var. Burada geç kalınan her yıl, bize ileride 10 yıllar geride kalma olarak dönecek. Ne yazık ki…

O nedenle sayın bakan, size güvenimizi yeniden saÄŸlamanız için, telekom konusunda dünyada çalışan ve ülkemizde bulunan uzmanları toplayın ve Türk Telekom’u tartışın, anlamlı bir çözüm oluÅŸmasına katkıda bulunun. 

Bu altyapı OTAÅž’a ait deÄŸil, Türkiye Cumhuriyeti’ne yani 80 milyon vatandaÅŸa ait. Türk Telekom’a "devlet el koyacak" yaklaşımı ile eskiye dönmeniz ülkemize yardım etmez.

Bu noktada, var olan ortak aklı kullanın. Devletin yani bürokrasinin aklı ile telekom sektöründe geldiÄŸiniz nokta ortada. Siz daha fazlasını yapın; dünya devlerine yön veren o kadar çok yetiÅŸmiÅŸ insanımız varken, devletin bu insanlara danışması, yurt içinde ve yurtdışında bu insanların fikrini alması belki de ÅŸu an Telekom ve BiliÅŸim sektörünün geleceÄŸi açısından oldukça önemli. Bürokrasi aklının dışına çıkıp ortak akıl ile birlikte sektöre yön verecek adımları atıp Türkiye Cumhuriyeti’nin artık teknoloji üreten ülkeler arasına girmeye baÅŸladığını hep birlikte gördüÄŸümüzde iÅŸte o zaman tarih sizi bu ülkenin kahramanları arasına koyacaktır.

Son olarak, Biz konunun sadece bir boyutuna baktık. Ama Telekomcular DerneÄŸi, bakanın konuÅŸması ile ilgili olarak burayı tıklayarak ulaÅŸabileceÄŸiniz "BAKANA SORULAMAYAN SORULAR" baÅŸlıklı bir yazı yayınlamış. Bu yazıdaki sorular da kendi başına deÄŸerli. Okumanızı öneririm.

[1] Türk Telekom; Göz Göre Göre Gelen ÇIÄž
[2] Cevap hakkı: Türk Telekom'un açıklaması
[3] UlaÅŸtırma Bakanı Arslan'dan "FSM'de çift yönlü ücret" iddiasına yanıt
[4] 2013 Biterken Ä°nternete Bir Bakış; 3 Yıldır Istanbul'da bir Metre bile Yasal Kazı Yapılamıyor, Fiber DöÅŸenemiyor - 1
[5] UlaÅŸtırma Bakanı'ndan kritik Türk Telekom açıklaması
[6] Türk Telekom Özel Durum Açıklaması (Genel)
[7] OtaÅŸ signs new $4.75bn-equivalent loan
[8] OJER TELEKOMÜNÄ°KASYON ANONÄ°M ŞİRKET