TEKEL’Ä°N ÖZELLEÅžME MACERASI
Darphane gibi para basan Türk Telekom'dan sonra önce içki, ÅŸimdi de Tekel sigara. Yarın sıra Åžeker fabrikalarını satmaya, Milli Piyangoya gelecek. IMF emrine uyarak ÅŸeker pancarı üretimi kısıtlanacak, fabrikalar kapanacak.
Günay ÖZBEK*
Bu yazımda sizlere Tekel’in özelleÅŸme sürecini anlatacağım.
Tekel’in özelleÅŸtirilme süreci, 1990′lı yılların ilk yarısında Akhisar Sigara Fabrikası ile Tekel’e ait iki önemli sigara markasının isim hakkının bir yabancı çokuluslu ÅŸirketle kurulacak ortaklığa devredilme giriÅŸimi ile baÅŸladı. Eylemler etkili olunca fabrikanın satışı durduruldu.
Tekel’i yok etmek için IMF’nin talimatı ile Tütün Yasası, Haziran 2001′de T.B.M.M.’nde kabul edildi. Dönemin CumhurbaÅŸkanı Ahmet Necdet Sezer, yasayı veto etti. Ancak Sezer’in bu uyarısı dikkate alınmadı ve bir kaç ay sonra yasa kabul edildi. Böylece tütün üretimine büyük darbe vuruldu. Üretici tütün ekemez duruma geldi.
Daha sonra “Tekel’i babalar gibi satarım” diyen Kemal UNAKITAN dönemi baÅŸladı.
Devlet, rakı pazarının %76′sının sahibi Mey Ä°çki’yi 2003’te 292 milyon dolara iÅŸ adamı Nihat Özdemir ve ortaklarına sattı. Özdemir, çok deÄŸerlenen Mey’i üç yıl sonra 950 milyon dolara Amerikan Texas Pacific Group’a sattı. Bu firma da Mey’i 2,1 milyar dolara Johnny Walker viski ve Guinnes biranın sahibi Ä°ngiliz Diageo’ya sattı. Aradaki farkı lütfen hesaplayın. Türkiye’nin nasıl zarar ettirildiÄŸinin sadece bir örneÄŸi bu.
Tekel’in altı sigara fabrikası(Samsun, Tokat, Malatya, Adana, Maltepe, Bitlis) ise 20 dakikada 1,7 milyar dolara British American Tobacco(BAT)’ya satıldı. Bu rakam Tekel’in sadece iki sigara fabrikasının üç yılda yapacağı kâra denk düÅŸen bir para karşılığı. Ayrıca bu fabrikaların yalnızca arsaları konut yapılmak üzere satışa çıkarılsa en az 4-5 milyar dolara satılacak mülkler. Bunun dışında satılmayan ve Tekel’in elinde kalan Yaprak Tütün Ä°ÅŸleme fabrikalarındaki en kaliteli 25 milyon kilo tütünü(125 milyon dolar) BAT’a hediye ettiler. Oysa satış yapılırken çalışanlara Yaprak Tütün Ä°ÅŸletmelerinin satılmayacağı sözü verilmiÅŸti. Yaprak Tütün Ä°ÅŸletmeleri elinde tütünü ve fabrikaları kalmayınca ÖzelleÅŸtirme Ä°daresi tarafından kapatıldı.
BAT 1,7 milyar doları peÅŸin olarak zevkle ödeyeceÄŸini açıkladı. Aslında TEKEL zarar etmiyordu. 2007 yılı faiz ve vergi öncesi kârı 151 milyon dolardı. Tekel’e ihalede en yüksek parayı veren Ä°ngilizler, o parayı da Türk bankalarından kredi olarak aldılar. ÖzelleÅŸtirilen devlet mallarını satın alan yabancılar, krediyi Türk bankalarından buluyor. Açıkçası Türk’ün parasıyla Türk’ün Tekel’ini aldılar. Hemen ÅŸunu da belirtelim. Tekel’i bu kadar ucuza kapatan BAT’ın 100 kiÅŸilik ekibi bunu Ä°stanbul’da bir gece kulübünde kutladı ve o gece 10 bin sterlin harcadı. Hiç düÅŸündünüz mü, kimler kutlama yapar? Elbette bir zafere imza atanlar.
Yılda 110 milyar adet sigara satışı yapılan Türkiye iç pazarında TEKEL’in payı yüzde 29 idi. Tekel’in 2004 yılında Ankara’da yaptırdığı ikiz kuleler de 100 milyon dolara Türkiye Odalar ve Borsalar BirliÄŸine satıldı. Oysa Tekel, bu binalara 210 milyon dolar harcamıştı. Tekel, bu satıştan da 110 milyon dolar zarara sokuldu.
Memleketimiz bu ÅŸekilde adım adım satılıyor. Hem de yok pahasına. Darphane gibi para basan Türk Telekom’dan sonra önce içki, ÅŸimdi de Tekel sigara. Yarın sıra Åžeker fabrikalarını satmaya, Milli Piyangoya gelecek. IMF emrine uyarak ÅŸeker pancarı üretimi kısıtlanacak, fabrikalar kapanacak, iÅŸçiler ve pancar üreticileri iÅŸsizler ordusuna katılacak. Bu kurumlar zarar etse içim yanmayacak. 3-5 yılda zaten o parayı çıkaracakken neden böyle yapılıyor, anlamak mümkün deÄŸil. Bunun bir tek açıklaması olabilir: Günü kurtarmak.
Çok büyük bir kâbus bekliyor bizi. Satacak bir ÅŸey kalmayınca ne olacak? Bu gidiÅŸ iyi deÄŸil. Ä°nsan ürperiyor düÅŸündükçe. Bazılarının kafasına dank edecek ama ne yazık ki çok geç olacak.
*Günay Özbek YeÅŸil Tire Gazetesi
|
TEKEL’İN ÖZELLEŞME MACERASI