FAZLI KÖKSAL
Bundan Tam 156 yıl önce 3.Mayıs.1856 Tarihinde Ä°lk Türkçe Telgraf Çekildi.
Ülkemize Telgrafın geldiÄŸi ilk yıllarda telgraf haberleÅŸmesi Fransızlarca yapılıyordu. Telgraf hatlarında çalışan Fransızlar ve kendi insanına güvenmeyen bazı yöneticiler;te1graf iÅŸaretlerinin Türkçe karşılıklarının olamayacağı telgraf iÅŸaretlerinin soldan saÄŸa çıktığı, Türkçe kelimeleri ayrı ayrı yazılmış harflerle anlamanın güç olacağı, makinelerin Türkçe telgraf gönderip-almaya müsait olmadığı gibi asılsız fikir ve görüÅŸler ileri sürerek Türkçe Telgraf çekmenin mümkün olamayacağını iddia ediyorlardı.
Telgraf Konusunda kendisini YetiÅŸtirmiÅŸ Mustafa Efendi’ye göre; ülkede telgraf haberleÅŸme dilinin Fransızca olması haberleÅŸmenin yabancı memurlar vasıtasıyla yapılması çok sakıncalıydı. Öncelikle devletin sırları yabancılar tarafından öÄŸrenilecekti. Halk Fransızca bilmediÄŸinden telgraf çekmede zorlukla karşılaÅŸacaktı. Telgraf trafiÄŸi bu durumdan olumsuz etkilenecekti. Ayrıca yabancı görevlilere yerlilerden çok fazla daha fazla maaÅŸ ödenecekti.(Uygulama sonuçları bu görüÅŸleri doÄŸrulamıştır. Türkçe Telgraf uygulamasının baÅŸlamasından sonra, Telgraf idaresi, giden iki yabancı memura ödediÄŸi maaÅŸla 5 Türk memur göreve almış, 8 görevlinin maaşına zam yapmış, ayrıca yılda 7200 kuruÅŸ da hazineye kalmıştır)
Mustafa Efendi, Türkiyedeki Fransız Telgraf Firmasının yöneticisi Le Comte Enkles'in yanında kaldığı 5 aylık sürede telgrafla ilgili temel bilgileri öÄŸrenmiÅŸti. Aynı zamanda telgraf iÅŸaretlerinin Türkçe karşılıklarının olabileceÄŸini, yani belli iÅŸaretlerle gösterilen Latin harfleri yerine Türk harflerinin konulabileceÄŸine kanaat getirdi. Ä°stanbul'a dönüÅŸünde kendisi ile beraber çalışan Voliç Efendi ile birlikte hazırladıkları raporu Telgraf Komisyonu BaÅŸkanı Beylikçi Afif Bey'e verdi
Mustafa Efendi Ä°stanbul’a gelince Türkçe bir Telgraf alfabesi yapmak için çalışmalara baÅŸladı . Telgrafhane'de bulunan Feyzi, Zemçi, Asaf ve Ahdühalim beylere Türkçe haberleÅŸme usullerini öÄŸretti
Mustafa Efendi, Edirne hattı bitip burada telgrafhane açıldığında Edirne Merkezi’ne Müdür olarak tayin edildi. Burada da telgraf haberleÅŸmesinin Türkçe olarak yapılması çalışmalarına aralıksız devam etti. Fransız memurları bu çalışmaları durdurmak için akıl ve hayalin alamayacağı zorluklar çıkardılar. Nihayet Mustafa Efendi Edirne Telgraf Müdürü olarak Ä°stanbul'a 3. Mayıs.1856 günü saat 3,30'da ilk Ä°stanbul Telgraf Müdürü Mehmet Efendi’ye muhatap ilk Türkçe telgrafını çekti.
“Türkçe ile Telgraf Çekilmez” anlayışını yerle bir eden, Türkçe Telgraf Kod Sistemini oluÅŸturan Mustafa Efendi Telekomünikasyon Tarihinin unutulmaması, unutturulmaması gereken isimlerindendir
|
